Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι με την εμφάνιση της κρίσης και τον επηρεασμό της ζωής μας άρχισαν να γίνονται στοιχεία της καθημερινότητάς μας οικονομικοί όροι όπως SWAPS, CDO’s, short selling or shorting και πολλοί άλλοι. Δικαίως οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε πολλά στοιχεία για αυτούς και δεν είμαστε τόσο εξοικειωμένοι μαζί τους. Πρόσφατα, άλλωστε, η ταινία «The big short» προκάλεσε αίσθηση στο κοινό όχι μόνο για τους, πολλές φορές, δυσνόητους οικονομικούς όρους που χρησιμοποιεί αλλά κυρίως για μια ρεαλιστική έως και κυνική αποτύπωση της πραγματικότητας της κρίσης και τα αίτια που την προκάλεσαν. Είναι άραγε η πραγματικότητα που πολλοί αγνοούσαν ή δεν ήθελαν να παραδεχτούν που προκάλεσε ή μας έδειξε την άλλη όψη του νομίσματος του χρηματοπιστωτικού τομέα που πολλοί υποπτεύονταν ή γνώριζαν αλλά δεν το έβλεπαν τόσο κυνικά αποδομημένο μπροστά τους.
Στο παρόν άρθρο, φυσικά, δε θα υπεραναλύσουμε τους οικονομικούς όρους που συναντήσαμε στην περίοδο της κρίσης γιατί δεν είμαστε οικονομολόγοι ή απασχολούμενοι σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Θα ρίξουμε απλώς μια ματιά στο τι συνέβη, τι συνεπάγεται για τη ζωή μας και πως άλλαξε η ζωή ολόκληρης της Ευρώπης μετά από την περίοδο κρίσης.
Στο παρόν άρθρο, φυσικά, δε θα υπεραναλύσουμε τους οικονομικούς όρους που συναντήσαμε στην περίοδο της κρίσης γιατί δεν είμαστε οικονομολόγοι ή απασχολούμενοι σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Θα ρίξουμε απλώς μια ματιά στο τι συνέβη, τι συνεπάγεται για τη ζωή μας και πως άλλαξε η ζωή ολόκληρης της Ευρώπης μετά από την περίοδο κρίσης.
Αρχικά πρέπει να αναφερθεί πώς η κρίση ναι μεν μπορεί να ξεκίνησε από τον χρηματοπιστωτικό τομέα αλλά γρήγορα πήρε μεγάλες διαστάσεις και πλέον έχει εισχωρήσει στην πολιτική αλλά και στην κοινωνική ζωή των χωρών. Απαρχή όλων ήταν η αύξηση του ποσοστού στεγαστικών δανείων που χορηγούσαν οι τράπεζες, καθώς ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων ζητούσε και ελάμβανε δάνειο για στεγαστικούς λόγους, πολλές φορές μη έχοντας κάνει τον απαραίτητο προγραμματισμό για την ακώλυτη αποπληρωμή των δανείων και άλλες φορές η κρίση τους έδειχνε το σκληρό της πρόσωπο χάνοντας τη δουλειά τους, αφήνοντας τους εν μέσω τρικυμίας σε ανοιχτή θάλασσα χωρίς σωσίβιο, όπως σχηματικά θα μπορούσαμε να πούμε.
Μη εξυπηρετούμενα, λοιπόν, δάνεια αποτέλεσαν τα τμήματα από τα οποία παράχθηκε ένα χρηματοοικονομικό προϊόν, γνωστό τοις πάσι, με τον όρο CDO (collateral debt obligation). Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα δομημένο χρεωστικό ομόλογο όπως αναφέρει και η ονομασία του, που σχεδιάστηκε για να δίνει στους επενδυτές μεγαλύτερη διαφοροποίηση κινδύνου, πράγμα που συνεπάγονται τα στεγαστικά δάνεια. Στο προϊόν αυτό συνδυάζονται οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι όλων των διαφορετικών δανείων από τα οποία αποτελείται και ως εκ τούτου ο επενδυτής που θα το αγοράσει είναι λιγότερο εκτεθειμένος στους επιμέρους κινδύνους του κάθε δανειζόμενου, καθώς ακολουθείται και εδώ η λογική της διαφοροποίησης/διασποράς κινδύνου με την αγορά περισσότερων μετοχών από την αγορά μιας μεμονωμένης. Η τεχνολογία των δομημένων χρεωστικών ομολόγων δεν είναι πρόσφατη αλλά έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του ΄80, όμως πρόσφατα είναι που εφαρμόστηκε σε δάνεια στεγαστικά. Μετά της δημιουργία των CDO’s , σειρά έχουν οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης που «βαθμολογούν» την πιστοληπτική ικανότητα και κατηγοριοποιούν τα CDO’s σε διάφορες κλάσεις με πρώτη αυτή των ΑΑΑ (triple A) όπου είναι και η κατηγορία με το μικρότερο ρίσκο μη αποπληρωμής για τον επενδυτή και αντιστοίχως με τη μικρότερη απόδοση, και ακολουθούν οι υπόλοιπες κατηγορίες. Αξίζει να σημειωθεί πως όσο κατεβαίνει η κατηγορία του CDO πχ. κατηγορία CC αυξάνεται ο κίνδυνος που αναλαμβάνει ο επενδυτής αλλά και η απόδοσή του.
Από την άλλη, τα swaps ή αλλιώς συμβάσεις ανταλλαγής αποτελούν συμφωνίες μεταξύ δύο συμβαλλομένων για ανταλλαγή μελλοντικών χρηματοροών (legs) με τρόπο που έχουν προκαθορίσει μεταξύ τους και τα χρηματικά ποσά που ανταλλάσσονται μπορεί να αναφέρονται σε διαφορετικά νομίσματα και σταθερά ποσά ή μπορεί ένα σταθερό ποσό να ανταλλάσσεται με ένα μεταβαλλόμενο. Με βάση αυτό τον ορισμό υπάρχουν τεσσάρων ειδών συμφωνίες: οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Επιτοκίων (interest rates swap), οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Νομισμάτων (currency swap), οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Εμπορευμάτων (commodities swap) και οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Μετοχών (equity swap). Οι κίνδυνοι που αναλαμβάνει ένας επενδυτής με την αγορά του συγκεκριμένου προϊόντος είναι ο κίνδυνος από τις μεταβολές στην αξία του υποκειμένου μέσου (κίνδυνος μέσου υποκειμένου), ο κίνδυνος από τη μη εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων από τον αντισυμβαλλόμενο (πιστωτικός κίνδυνος αντισυμβαλλομένου) και ο κίνδυνος να μην είναι εγκαίρως δυνατή η εκκαθάριση των προγραμματισμένων συναλλαγών (κίνδυνος διακανονισμού).
Ένας ακόμη όρος που έχει εμφανιστεί και έχει απασχολήσει, λιγότερο συγκριτικά με τους προαναφερθέντες, στην περίοδο της κρίσης είναι αυτός του shorting. Shorting ή short selling αποκαλείται στην χρηματοοικονομική η πρακτική της ανοιχτής πώλησης ή ακάλυπτης πώλησης περιουσιακών στοιχείων, συνήθως χρεογράφων, με την οποία ο πωλητής έχει «δανειστεί» από τρίτον, συνήθως χρηματιστηριακό μεσάζοντα, με την πρόθεση να αγοράσει πανομοιότυπα χρεόγραφα αργότερα για να τα επιστρέψει στο δανειστή. Στη συγκεκριμένη πρακτική, ο πωλητής ελπίζει στην πιθανή πτώση της τιμής των χρεογράφων στο χρονικό διάστημα μεταξύ πώλησης και επαναγοράς ώστε να επωφεληθεί , καθώς θα έχει πληρώσει λιγότερα για την αγορά των χρεογράφων από όσα θα λάβει κατά την πώλησή τους.
Σίγουρα θα υπάρχουν πολλοί που θα αναρωτηθούν για το λόγο αναφοράς αυτών των όρων και αν είναι τόσο σημαντικοί για την οικονομία. Η απάντηση είναι αυτονόητη, θαρρώ, καθώς επηρεάζεται η ρευστότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από την ύπαρξη αυτών των οικονομικών προϊόντων, πολλώ δε μάλλον όταν αφορούν μη εξυπηρετούμενα δάνεια και επηρεάζουν και την καθημερινότητα των δανειοληπτών. Χαρακτηριστικό άλλωστε παράδειγμα προς επίρρωση των ανωτέρω είναι η ψήφιση και οι συχνές αλλαγές του νόμου περί προστασίας υπερχρεωμένων νοικοκυριών και η προστασία μέσω αυτού της πρώτης κατοικίας τους.
Είναι, εξάλλου, αδιαμφισβήτητο ότι όλα ξεκίνησαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 2007 και το 2008 η κρίση πήρε μεγάλες διαστάσεις με την κατάρρευση της τέταρτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας των Η.Π.Α, τη Lehman Brothers, λόγω των λανθασμένων επενδυτικών χειρισμών και της ύπαρξης των προϊόντων που προαναφέρθηκαν και έκτοτε η κρίση στον τραπεζικό τομέα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο με τις γνωστές σε όλους μας επιπτώσεις.
Μη εξυπηρετούμενα, λοιπόν, δάνεια αποτέλεσαν τα τμήματα από τα οποία παράχθηκε ένα χρηματοοικονομικό προϊόν, γνωστό τοις πάσι, με τον όρο CDO (collateral debt obligation). Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα δομημένο χρεωστικό ομόλογο όπως αναφέρει και η ονομασία του, που σχεδιάστηκε για να δίνει στους επενδυτές μεγαλύτερη διαφοροποίηση κινδύνου, πράγμα που συνεπάγονται τα στεγαστικά δάνεια. Στο προϊόν αυτό συνδυάζονται οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι όλων των διαφορετικών δανείων από τα οποία αποτελείται και ως εκ τούτου ο επενδυτής που θα το αγοράσει είναι λιγότερο εκτεθειμένος στους επιμέρους κινδύνους του κάθε δανειζόμενου, καθώς ακολουθείται και εδώ η λογική της διαφοροποίησης/διασποράς κινδύνου με την αγορά περισσότερων μετοχών από την αγορά μιας μεμονωμένης. Η τεχνολογία των δομημένων χρεωστικών ομολόγων δεν είναι πρόσφατη αλλά έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του ΄80, όμως πρόσφατα είναι που εφαρμόστηκε σε δάνεια στεγαστικά. Μετά της δημιουργία των CDO’s , σειρά έχουν οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης που «βαθμολογούν» την πιστοληπτική ικανότητα και κατηγοριοποιούν τα CDO’s σε διάφορες κλάσεις με πρώτη αυτή των ΑΑΑ (triple A) όπου είναι και η κατηγορία με το μικρότερο ρίσκο μη αποπληρωμής για τον επενδυτή και αντιστοίχως με τη μικρότερη απόδοση, και ακολουθούν οι υπόλοιπες κατηγορίες. Αξίζει να σημειωθεί πως όσο κατεβαίνει η κατηγορία του CDO πχ. κατηγορία CC αυξάνεται ο κίνδυνος που αναλαμβάνει ο επενδυτής αλλά και η απόδοσή του.
Από την άλλη, τα swaps ή αλλιώς συμβάσεις ανταλλαγής αποτελούν συμφωνίες μεταξύ δύο συμβαλλομένων για ανταλλαγή μελλοντικών χρηματοροών (legs) με τρόπο που έχουν προκαθορίσει μεταξύ τους και τα χρηματικά ποσά που ανταλλάσσονται μπορεί να αναφέρονται σε διαφορετικά νομίσματα και σταθερά ποσά ή μπορεί ένα σταθερό ποσό να ανταλλάσσεται με ένα μεταβαλλόμενο. Με βάση αυτό τον ορισμό υπάρχουν τεσσάρων ειδών συμφωνίες: οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Επιτοκίων (interest rates swap), οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Νομισμάτων (currency swap), οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Εμπορευμάτων (commodities swap) και οι Συμβάσεις Ανταλλαγής Μετοχών (equity swap). Οι κίνδυνοι που αναλαμβάνει ένας επενδυτής με την αγορά του συγκεκριμένου προϊόντος είναι ο κίνδυνος από τις μεταβολές στην αξία του υποκειμένου μέσου (κίνδυνος μέσου υποκειμένου), ο κίνδυνος από τη μη εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων από τον αντισυμβαλλόμενο (πιστωτικός κίνδυνος αντισυμβαλλομένου) και ο κίνδυνος να μην είναι εγκαίρως δυνατή η εκκαθάριση των προγραμματισμένων συναλλαγών (κίνδυνος διακανονισμού).
Ένας ακόμη όρος που έχει εμφανιστεί και έχει απασχολήσει, λιγότερο συγκριτικά με τους προαναφερθέντες, στην περίοδο της κρίσης είναι αυτός του shorting. Shorting ή short selling αποκαλείται στην χρηματοοικονομική η πρακτική της ανοιχτής πώλησης ή ακάλυπτης πώλησης περιουσιακών στοιχείων, συνήθως χρεογράφων, με την οποία ο πωλητής έχει «δανειστεί» από τρίτον, συνήθως χρηματιστηριακό μεσάζοντα, με την πρόθεση να αγοράσει πανομοιότυπα χρεόγραφα αργότερα για να τα επιστρέψει στο δανειστή. Στη συγκεκριμένη πρακτική, ο πωλητής ελπίζει στην πιθανή πτώση της τιμής των χρεογράφων στο χρονικό διάστημα μεταξύ πώλησης και επαναγοράς ώστε να επωφεληθεί , καθώς θα έχει πληρώσει λιγότερα για την αγορά των χρεογράφων από όσα θα λάβει κατά την πώλησή τους.
Σίγουρα θα υπάρχουν πολλοί που θα αναρωτηθούν για το λόγο αναφοράς αυτών των όρων και αν είναι τόσο σημαντικοί για την οικονομία. Η απάντηση είναι αυτονόητη, θαρρώ, καθώς επηρεάζεται η ρευστότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από την ύπαρξη αυτών των οικονομικών προϊόντων, πολλώ δε μάλλον όταν αφορούν μη εξυπηρετούμενα δάνεια και επηρεάζουν και την καθημερινότητα των δανειοληπτών. Χαρακτηριστικό άλλωστε παράδειγμα προς επίρρωση των ανωτέρω είναι η ψήφιση και οι συχνές αλλαγές του νόμου περί προστασίας υπερχρεωμένων νοικοκυριών και η προστασία μέσω αυτού της πρώτης κατοικίας τους.
Είναι, εξάλλου, αδιαμφισβήτητο ότι όλα ξεκίνησαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 2007 και το 2008 η κρίση πήρε μεγάλες διαστάσεις με την κατάρρευση της τέταρτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας των Η.Π.Α, τη Lehman Brothers, λόγω των λανθασμένων επενδυτικών χειρισμών και της ύπαρξης των προϊόντων που προαναφέρθηκαν και έκτοτε η κρίση στον τραπεζικό τομέα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο με τις γνωστές σε όλους μας επιπτώσεις.
Φυσικά και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έμεινε αμέτοχη μπροστά σε όλα αυτά, καθώς η οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 έφερε στην επιφάνεια ουσιαστικά προβλήματα που υπήρχαν στο εσωτερικό πολλών χωρών , κρατών-μελών και κατέδειξε το βαθμό αλληλεξάρτησης των οικονομιών των χωρών. Για το λόγο αυτό και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει λάβει και λαμβάνει μέτρα για τη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα και μέσω των ,γνωστών σε όλους, ανακεφαλαιοποιήσεων των τραπεζών που συγκέντρωσαν διφορούμενες απόψεις. Επιπλέον, υπήρξε συντονισμός των οικονομικών πολιτικών όλων των κρατών-μελών και αναπτύχθηκαν εξειδικευμένοι μηχανισμοί προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση να καταστεί πιο ισχυρή και ανταγωνιστική στο μέλλον.
Όπως είναι όμως αναμενόμενο, όλα τα ανωτέρω είχαν και το τίμημά τους για τις οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά το γεγονός ότι κατόπιν προσπαθειών το ευρώ ως νόμισμα κρατήθηκε σε σχετικά υψηλή τιμή έναντι άλλων νομισμάτων. Χαρακτηριστικό του τιμήματος είναι το γεγονός ότι το 2009 ήταν η χρονιά όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση γνώρισε τη μεγαλύτερη ύφεση από την ύπαρξή της και στις πιο απομακρυσμένες χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η αντιμετώπιση της κρίσης και των χρεών έγινε κρίση δημοσίου χρέους. Αποτέλεσμα της κρίσης δημοσίου χρέους των κρατών είναι φυσικά η έλλειψη πιστοληπτικής ικανότητας και η καχυποψία με την οποία αντιμετωπίστηκαν αυτές οι χώρες ως προς τη δυνατότητά τους να αποπληρώσουν τα χρέη τους αλλά και να παράγουν επενδυτικά προϊόντα όπως τα ομόλογα για τις διεθνείς αγορές.
Η κρίση φυσικά δεν έμεινε μόνο στον χρηματοπιστωτικό τομέα αλλά επηρεάστηκαν και οι δείκτες της ανεργίας. Ως εκ τούτου μερικές χώρες της Ευρώπης έφτασαν να έχουν υψηλά ποσοστά ανεργίας συμπαρασύροντας και τα ποσοστά φτώχειας που ολοένα και αυξάνονται. Χαρακτηριστικό τούτου είναι ο μεγάλος αριθμός ατόμων παραγωγικής ηλικίας, που βρίσκονται σε διαφορετικό κράτος από εκείνο στο οποίο μεγάλωσαν, με αποτέλεσμα να εξακολουθούν να υπάρχουν τεράστιες ανισότητες μεταξύ των κρατών στο βιοτικό επίπεδο αλλά και στην κατανομή πληθυσμού στο εσωτερικό τους μεταξύ νέων και πιο ηλικιωμένων ατόμων.
Φυσικά αρκετοί είναι αυτοί που θα διαφωνήσουν με όσα διαβάζουν και ίσως τους φανεί σαν την ωραιοποιημένη πλευρά της πραγματικότητας αφού κατ’ αυτούς «τόσα δεινά έχουμε ζήσει εξαιτίας του ευρώ και ορίστε που φτάσαμε και έχουμε και τους πρόσφυγες τώρα». Όσο δύσκολο κι αν είναι να μάθει κάποιος οικονομικούς και τεχνικούς όρους αξίζει να ρίξει μια ρεαλιστική ματιά στην πραγματικότητα και να καταλάβει πως το ευρώ, αυτό καθαυτό, ως νόμισμα δεν είναι η αιτία όλων των δεινών αλλά η αλληλεξάρτηση των οικονομιών των χωρών τόσο αυτών που βρίσκονται στην Ευρώπη όσο και αυτών εκτός Ευρώπης. Επιπλέον, το να επιρρίψει κανείς τις ευθύνες για την τωρινή κατάσταση στους πρόσφυγες που αναζητούν καλύτερη ζωή και ελπίδα φεύγοντας από μια εμπόλεμη χώρα είναι τουλάχιστον ενάντια στην ανθρωπιά μας και τις ηθικές αρχές για αλληλεγγύη και βοήθεια στους έχοντες ανάγκη.
Όσα μέτρα, επομένως, λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη σταθεροποίηση των οικονομιών των κρατών έχουν ως στόχο την καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων στο εσωτερικό των χωρών και στην ανάπτυξη των οικονομιών τους. Μακροπρόθεσμος στόχος είναι η στρατηγική Ευρώπη για το 2020 όπου στρατηγικοί σχηματισμοί θα ενισχύσουν την εργασία, την παραγωγικότητα και τον ανταγωνισμό κυρίως μέσω επενδύσεων σε εξελιγμένη έρευνα, καινοτομία και προηγμένη τεχνολογία σε ενεργειακά δίκτυα αλλά και άλλους τομείς. Αναμφίβολα, η οικονομική ανάκαμψη δεν είναι εύκολη και για το λόγο αυτό υπάρχουν και μηχανισμοί και δράσεις για τη σταθερότητα του νομίσματος και των οικονομιών αλλά το κυριότερο όλων είναι η ύπαρξη αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών.
Κλείνοντας θα παραθέσω το απόφθεγμα του Μαρκ Τουαίην με το οποίο ξεκίνησε η ταινία που αναφέρεται ανωτέρω και σίγουρα δίνει τροφή για σκέψη σε όλους μας τόσο για την κρίση και τα αίτιά της όσο και για τις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής μας. Σύμφωνα με αυτό λοιπόν «Δε σε βάζουν σε μπελάδες αυτά που δε γνωρίζεις αλλά αυτά που θεωρείς σίγουρα και δεν είναι».
Όπως είναι όμως αναμενόμενο, όλα τα ανωτέρω είχαν και το τίμημά τους για τις οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά το γεγονός ότι κατόπιν προσπαθειών το ευρώ ως νόμισμα κρατήθηκε σε σχετικά υψηλή τιμή έναντι άλλων νομισμάτων. Χαρακτηριστικό του τιμήματος είναι το γεγονός ότι το 2009 ήταν η χρονιά όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση γνώρισε τη μεγαλύτερη ύφεση από την ύπαρξή της και στις πιο απομακρυσμένες χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η αντιμετώπιση της κρίσης και των χρεών έγινε κρίση δημοσίου χρέους. Αποτέλεσμα της κρίσης δημοσίου χρέους των κρατών είναι φυσικά η έλλειψη πιστοληπτικής ικανότητας και η καχυποψία με την οποία αντιμετωπίστηκαν αυτές οι χώρες ως προς τη δυνατότητά τους να αποπληρώσουν τα χρέη τους αλλά και να παράγουν επενδυτικά προϊόντα όπως τα ομόλογα για τις διεθνείς αγορές.
Η κρίση φυσικά δεν έμεινε μόνο στον χρηματοπιστωτικό τομέα αλλά επηρεάστηκαν και οι δείκτες της ανεργίας. Ως εκ τούτου μερικές χώρες της Ευρώπης έφτασαν να έχουν υψηλά ποσοστά ανεργίας συμπαρασύροντας και τα ποσοστά φτώχειας που ολοένα και αυξάνονται. Χαρακτηριστικό τούτου είναι ο μεγάλος αριθμός ατόμων παραγωγικής ηλικίας, που βρίσκονται σε διαφορετικό κράτος από εκείνο στο οποίο μεγάλωσαν, με αποτέλεσμα να εξακολουθούν να υπάρχουν τεράστιες ανισότητες μεταξύ των κρατών στο βιοτικό επίπεδο αλλά και στην κατανομή πληθυσμού στο εσωτερικό τους μεταξύ νέων και πιο ηλικιωμένων ατόμων.
Φυσικά αρκετοί είναι αυτοί που θα διαφωνήσουν με όσα διαβάζουν και ίσως τους φανεί σαν την ωραιοποιημένη πλευρά της πραγματικότητας αφού κατ’ αυτούς «τόσα δεινά έχουμε ζήσει εξαιτίας του ευρώ και ορίστε που φτάσαμε και έχουμε και τους πρόσφυγες τώρα». Όσο δύσκολο κι αν είναι να μάθει κάποιος οικονομικούς και τεχνικούς όρους αξίζει να ρίξει μια ρεαλιστική ματιά στην πραγματικότητα και να καταλάβει πως το ευρώ, αυτό καθαυτό, ως νόμισμα δεν είναι η αιτία όλων των δεινών αλλά η αλληλεξάρτηση των οικονομιών των χωρών τόσο αυτών που βρίσκονται στην Ευρώπη όσο και αυτών εκτός Ευρώπης. Επιπλέον, το να επιρρίψει κανείς τις ευθύνες για την τωρινή κατάσταση στους πρόσφυγες που αναζητούν καλύτερη ζωή και ελπίδα φεύγοντας από μια εμπόλεμη χώρα είναι τουλάχιστον ενάντια στην ανθρωπιά μας και τις ηθικές αρχές για αλληλεγγύη και βοήθεια στους έχοντες ανάγκη.
Όσα μέτρα, επομένως, λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη σταθεροποίηση των οικονομιών των κρατών έχουν ως στόχο την καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων στο εσωτερικό των χωρών και στην ανάπτυξη των οικονομιών τους. Μακροπρόθεσμος στόχος είναι η στρατηγική Ευρώπη για το 2020 όπου στρατηγικοί σχηματισμοί θα ενισχύσουν την εργασία, την παραγωγικότητα και τον ανταγωνισμό κυρίως μέσω επενδύσεων σε εξελιγμένη έρευνα, καινοτομία και προηγμένη τεχνολογία σε ενεργειακά δίκτυα αλλά και άλλους τομείς. Αναμφίβολα, η οικονομική ανάκαμψη δεν είναι εύκολη και για το λόγο αυτό υπάρχουν και μηχανισμοί και δράσεις για τη σταθερότητα του νομίσματος και των οικονομιών αλλά το κυριότερο όλων είναι η ύπαρξη αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών.
Κλείνοντας θα παραθέσω το απόφθεγμα του Μαρκ Τουαίην με το οποίο ξεκίνησε η ταινία που αναφέρεται ανωτέρω και σίγουρα δίνει τροφή για σκέψη σε όλους μας τόσο για την κρίση και τα αίτιά της όσο και για τις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής μας. Σύμφωνα με αυτό λοιπόν «Δε σε βάζουν σε μπελάδες αυτά που δε γνωρίζεις αλλά αυτά που θεωρείς σίγουρα και δεν είναι».
Πετρούλα
Μανδηλαρά,
Δικηγόρος
Αθηνών
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου