Τουρκικό NOTAM για άσκηση στο Αιγαίο – casus belli ή μια ακόμα στρατηγική πρακτική;

Η Πετρούλα Μανδηλαρά, ασκούμενη Δικηγόρος Αθηνών, με άρθρο της στο Βήμα Ασκούμενων και Νέων Δικηγόρων, σχολιάζει το Τουρκικό NOTAM για άσκηση στο Αιγαίο.

Τουρκικό NOTAM για άσκηση στο Αιγαίο – casus belli ή μια ακόμα στρατηγική πρακτική??

Τις τελευταίες μέρες  έχουν γραφτεί πολλά άρθρα και έχουμε παρακολουθήσει ανάλογο αριθμό  ρεπορτάζ σχετικά με την έκδοση NOTAM εκ μέρους της Τουρκίας με το οποίο ουσιαστικά προειδοποιεί για την ισχυρή παρουσία της στο Αιγαίο υπό το πέπλο της στρατιωτικής άσκησης με πραγματικά πυρά. Πολλοί εκφράζουν ανησυχίες για το τι μέλλει γενέσθαι σχετικά με το Αιγαίο και τις επιδιώξεις που προβάλλει η Τουρκία συχνά πυκνά μέσω και των, σχεδόν καθημερινών, παραβιάσεων του εθνικού εναέριου και θαλάσσιου, όχι τόσο συχνά, χώρου. Υπάρχουν φυσικά και εκείνοι, οι οποίοι είτε υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις είτε σχετίζονται με οποιονδήποτε τρόπο με υπηρετούντες στις ένοπλες δυνάμεις και έχοντας ζήσει την κρίση στα Ίμια (1996) εκφράζουν φόβους για ενδεχόμενο επανάληψης της ίδιας κατάστασης με τραγικό απολογισμό πάλι για τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας.

Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στα γεγονότα από την αρχή για να αντιληφθούμε την πραγματικότητα. Όταν γίνεται λόγος για NoTAM ή NOTAM (Notice to Airmen) , εννοείται μια «προειδοποίηση προς τους αεροπόρους», δηλαδή δημιουργείται και διαβιβάζεται προς τις κυβερνητικές αντιπροσωπείες στις περιπτώσεις κινδύνων από επιδείξεις στον αέρα ή άλματα αλεξιπτωτιστών, κλειστών διαδρόμων, πτήσεων από αρχηγούς κρατών, προσωρινή ανέγερση εμποδίων κοντά σε αεροδρόμια (cranes) ή στρατιωτικών ασκήσεων με προκύπτοντες περιορισμούς εναέριου χώρου, όπως εν προκειμένω. Εκ πρώτης όψεως, είναι μια συνηθισμένη πρακτική μεταξύ κρατών για την ομαλή γειτνίαση καθώς και τη μη παρεμπόδιση κυκλοφορίας των αεροσκαφών στον εναέριο χώρο των κρατών.

Στο σημείο αυτό χρειάζεται να διευκρινίσουμε ότι βάσει του Κώδικα του ICAO (International Civil Aviation Organization) των Ηνωμένων Εθνών στο NoTAM, που εκδίδεται και διαβιβάζεται υπάρχουν πάντα ο τύπος της επιχείρησης για την οποία εκδίδεται, η ημερομηνία έναρξης και λήξης, ο εναέριος χώρος τον οποίο επηρεάζει καθώς και οι περιορισμοί ύψους.

Εν προκειμένω, η γειτνιάζουσα Τουρκία εξέδωσε στις 27 Φεβρουαρίου ένα NoTAM, με το οποίο δεσμεύει από τις 2 Μαρτίου έως τις 31-12-2015 μια τεράστια έκταση που αρχίζει από τη Σκύρο και καταλήγει στη Λήμνο για να τη χρησιμοποιήσει ως πραγματικό πεδίο βολής στα πλαίσια στρατιωτικής άσκησης. Οι διπλωματικές πηγές ανέφεραν πως πρόκειται για πρωτοφανή παραβίαση πρόκληση εκ μέρους της Τουρκίας και η αντίδραση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας και του Πρωθυπουργού ήταν άμεση, καθώς , αφενός μεν εστάλη αρνητική απάντηση στην Τουρκία ως προς το συγκεκριμένο NoTAM και αφετέρου υπήρξαν εντονότατα διαβήματα προς την Ε.Ε., το ΝΑΤΟ, τον ICAO και τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Το ενδιαφέρον στρέφεται προς την απάντηση και τις ενέργειες του NATO, καθώς στο παρελθόν η τήρηση ίσων αποστάσεων μεταξύ επιτιθέμενου και αμυνόμενου – στάση που τηρεί συνήθως το NATO- είχε προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας.

Στο συγκεκριμένο NoTAM, η παραβίαση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου είναι κατάφωρη καθώς , σύμφωνα με την Σύμβαση του Σικάγο (1944) περί Διεθνούς Πολιτικής Αεροπορίας , με την οποία ιδρύθηκε ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) καθώς και με τις μετέπειτα Συνδιασκέψεις των Παρισίων (1952) και της Γενεύης (1958) για την Πολιτική Αεροπορία καθορίσθηκαν τα όρια του FIR Αθηνών, τα οποία αποδέχθηκε και η Τουρκία, η οποία ήταν παρούσα, και για το συγκεκριμένο καθορισμό θεωρήθηκε υπεύθυνη η Ελλάδα. Παραβιάζεται, ως εκ τούτου, το διεθνές δίκαιο και επιπροσθέτως δεσμεύεται μια μεγάλη έκταση που χωρίζει στα δύο το Βόρειο από το Νότιο Αιγαίο, και μάλιστα για χρονικό διάστημα 10 μηνών , σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε ως τώρα. Επιπλέον μια πιθανή τέτοια άσκηση επηρεάζει συγκεκριμένους αεροδιαδρόμους , δημιουργώντας , κατ’ επέκταση, προβλήματα ή και κινδύνους στις αερομεταφορές, με πιθανή ίσως συνέπεια και στη μείωση του τουρισμού της χώρας μας.

Βέβαια δε μπορούμε να παραλείψουμε τη σταθερή επιδίωξη της Τουρκίας για επανακαθορισμό του FIR Αθηνών με περιορισμό στον έλεγχο του μισού Αιγαίου. Επιπλέον η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο σχετικά με την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων που στηρίζεται στο διεθνές δίκαιο με την οριοθέτηση ΑΟΖ για Κύπρο, Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο και η παραχώρηση «οικοπέδων» σε διεθνείς ενεργειακούς κολοσσούς για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων είναι, τουλάχιστον, εκνευριστική και ενοχλητική για την Τουρκία, η οποία προσπάθησε με πολλά μέσα να την ανατρέψει.

Επιπροσθέτως, η Τουρκία βλέπει να δημιουργούνται αρνητικές συνθήκες για τα συμφέροντά της και τις γεωπολιτικές της επιδιώξεις με την προσέγγιση Κύπρου-Αιγύπτου-Ελλάδας και Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ και επειδή δεν μπορεί να πιέσει άλλο την Κύπρο, λόγω της «προστασίας» της από εταιρείες συμφερόντων ΗΠΑ, Γαλλίας, Ισραήλ, Αιγύπτου και ενδεχομένως μελλοντικά Ρωσίας προβαίνει σε αυτές τις κινήσεις (έκδοση NoTAM) προκειμένου να οδηγήσει σε κρίση για να ασκήσει πίεση στην αποδυναμωμένη διεθνώς Ελλάδα και να επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Οι επιδιώξεις και στρατηγικές της Τουρκίας είναι γνωστές χρόνια τώρα. Όπως διαπιστώθηκε  εν προκειμένω λόγω των διαβημάτων και της έντονης αντίδρασης της Ελλάδας έσπευσε να ανακαλέσει το NoTAM και να εκδώσει νέο που εξαιρεί την περιοχή της Λήμνου από την έκταση που θα χρησιμοποιηθεί ως πεδίο βολής. Το ερώτημα όμως που γεννάται είναι πώς είναι δυνατόν μια χώρα, που αναμένει τόσα χρόνια και προσπαθεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή  Ένωση, να λειτουργεί αυταρχικά και χωρίς συνεννόηση με τις γειτονικές χώρες παραβιάζοντας κατάφωρα το διεθνές δίκαιο και διεθνείς συμβάσεις τις οποίες και η ίδια είχε υπογράψει.

Το βλέμμα όλων , όπως καθίσταται καταφανές ενόψει των ανωτέρω, είναι στην ομαλή έκβαση της κατάστασης και μη εμπλοκής σε κρίση , ειδικά σε αυτή τη δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας, αλλά και στην εγκαθίδρυση εκείνων των βάσεων μεταξύ των δύο χωρών που θα οδηγήσουν στην ομαλή γειτνίαση χωρίς απειλές, εκφοβισμούς ή επίδειξη δύναμης που μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη. Αναμένουμε λοιπόν τις εξελίξεις…

                                                                                                                   Πετρούλα Μανδηλαρά

                                                                                                              Ασκούμενη Δικηγόρος Δ.Σ.Α.